|
Książka omawia problematykę stereotypów etnicznych funkcjonujących w świadomości szlacheckiej dawnych epok. Pamiętniki i diariusze oddają "mentalny obraz" sąsiada, który zazwyczaj, choć nie zawsze, nacechowany był ujemnie. Starano się wydobyć z pamiętnikarskiej materii kluczowe zagadnienia związane z dawną Ukrainą.
Autor przeprowadza zatem zrazu analizę obecno sci Kozaczyzny i hajdamaczyzny na łamach staropolskiego pamiętnikarstwa i ukazuje ewolucję postaw diarystów i pamiętnikarzy wobec tych formacji społeczno-militarnych na przestrzeni od XVI do XVIII stulecia. Następnie rekonstruuje pamiętnikarskie widzenie ukrainnej twierdzy oraz rolę, jaką jej przypisywano. Dokładnej analizie poddaje relacje na temat Kamieńca Podolskiego i Lwowa.
Następnie przedstawia sposób ukazania w pamiętnikach sylwetek niepospolitych wodzów, działających na południowo-wschodnich terenach Rzeczypospolitej. Pojawiają się tu zarówno kluczowe postaci wojska polskiego jak i kozackiego (np. J. Wiśniowiecki, S. Koniecpolski, B. Chmielnicki, I. Mazepa). Osobno uwagę autora zajmuje analiza pamiętnikarskich scen bitewnych, w których dostrzega się jeden z kluczowych tematów, organizujących całość narracji wspomnieniowych. To z kolei prowadzi do analizy struktury staropolskich diariuszy i pamiętników z uwzględnieniem ich kształtu kompozycyjno-stylistycznego.
Końcowe partie książki traktują o pamiętnikarskim obrazie Ukrainy w latach późniejszych, w końcu XVIII i na początku XIX stulecia. Pozwala to na uchwycenie ciągłości lub zaniku pewnych wątków tematycznych w wiekach następnych oraz pojawiania się nowych aspektów tego zagadnienia.
|
