|
Książka wyrasta z badań nad literaturą i, szerzej, kulturą doby pozytywizmu, prowadzonych w oparciu o materiały źródłowe, takie jak: prasa, korespondencja, pierwodruki czy archiwalia rękopiśmienne. Wywód kupiła się na publicystyce „Przeglądu Tygodniowego” – pisma klu-czowego dla środowiska pozytywistów warszawskich, którego rola, zwłaszcza w początkach jego działalności, w kształtowaniu postaw i poglądów społeczno-literackich polskiego społe-czeństwa drugiej połowy XIX wieku jest bezdyskusyjna. Zaprezentowane rozpoznania doty-czą publicystyki „Przeglądu Tygodniowego” pochodzącej z lat 1866-1876, choć zakres oma-wianego w pracy materiału, szczególnie jeśli wziąć pod uwagę odwołania kontekstowe, wy-kracza poza przyjęte ramy czasowe i co warto od razu podkreślić, nie tylko poszerza perspek-tywę badawczą, ale i otwiera pole do dalszych badań nad podjętymi zagadnieniami.
Rozważania zostały osadzone w kontekście badań nad historią społeczno-polityczną i kulturową XIX wieku, dawnych, jak i prowadzonych współcześnie, i to nie tylko polskich. To książka erudycyjna, poruszająca, a miejscami wręcz onieśmielająca bogactwem szczegółów i interpretacji tekstów, które przy pobieżnej lekturze mogą wydawać się jedynie płodami dziennikarskiego obowiązku, a jednak – jak się okazuje – dla wprawnego oka kryją w sobie nieprzebrane głębie znaczeń, kontekstów, dopowiedzeń.
Opracowano na podstawie recenzji
dr hab. Renaty Stachury-Lupy, prof. UP
Dotychczasowa literatura przedmiotu podkreśla zafascynowanie pozytywistów warszawskich Europą Zachodnią jako autorytetem cywilizacyjnym. Ta książka uświadamia, iż byli oni go-towi szukać innych wzorców poza Anglią, Francją czy Niemcami. Ich zainteresowanie Bał-kanami oraz ziemiami na wschód od Królestwa Polskiego nie wynikało jedynie z antropolo-gicznej chęci poznania świata. W przypadku publicystyki bałkańskiej czytelnik mógł nabrać świadomości o międzynarodowej grze interesów i o tzw. Realpolitik. Publicystyka poświęcona temu obszarowi analizowała kondycję cywilizacyjną tych ziem. Zarówno jeden jak i drugi obszar geograficzny był przykładem świadomego lub podświadomego przekonania publicy-stów „młodej prasy”, iż Europa, rozumiana w sensie cywilizacyjnym , ulega zmianie. Staje się inną Europą. Europą, w której pewne części traktowane dotąd jako peryferie, stają się jej integralną częścią. Co więcej, jest to jedna z najważniejszych i oryginalnych tez pracy, że już w latach siedemdziesiątych dziewiętnastego wieku, pozytywiści warszawscy przewidywali, iż kształt Europy będzie decydował się na jej wschodnich i południowych przestrzeniach.
Praca oparta jest na szerokim materiale źródłowym. Książka udowadnia, iż narracja nie tylko „wsłuchuje” się w źródła jako podstawę badawczą ale przede wszystkim je „słyszy”. Materiał źródłowy uzupełniony jest bogatą literaturą o interdyscyplinarnym charakterze. Nie budzi wątpliwości logiczno-merytoryczna konstrukcja pracy, jest spójna i podporządkowana myśli przewodniej.
Opracowano na podstawie recenzji
dra hab. Grzegorza Markiewicza, prof. UŁ
|
|
