|
Publikacja dwóch zespołów notatek z wykładów Józefa Morelowskiego, dotyczących poetyki oraz retoryki kaznodziejskiej, jest istotnym poszerzeniem bazy tekstowej, dzięki której można będzie w szerszym niż dotąd zakresie naukowo rozpoznać i opisać kulturową aktywność jezuitów białoruskich, na przełomie wieków XVIII i XIX pracujących w wyjątkowo trudnej sytuacji organizacyjno-politycznej. Prowadzona przez nich działalność edukacyjna i kulturotwórcza (a w jej ramach ważną gałęzią twórczości była poezja, zazwyczaj o cechach dydaktycznych i okolicznościowych) stanowiła z jednej strony normalną kontynuację ich wieloletnich działań sprzed globalnej kasaty zakonu w roku 1773, z drugiej jednak jako działalność pod egidą carską była zarówno kontestacją decyzji papieskiej, jak i nieuchronnym włączeniem się w nurt polityczno-propagandowy poparcia dla imperium rosyjskiego, przecież zaborcy wielkiej części państwa polskiego. Z tych względów działania zakonu w takich niekomfortowych warunkach mogły być oceniane (co wielokrotnie czyniono) jako moralnie nieczysty oportunizm; z innego punktu widzenia można było jednak spojrzeć na nie jako na wytrwałą „pracę u podstaw", formującą intelektualną elitę narodu wprawdzie zniewolonego politycznie, ale może tym bardziej zobowiązanego do utrzymywania możliwie jak najwyższego poziomu mentalnego. (z recenzji prof. Jacka Wójcickiego)
|
|
