|
Książkę wypełnia kilkanaście studiów przygotowanych przez wybitnych badaczy prozy pamiętnikarskiej. Są wśród nich znani historycy i literaturoznawcy, co czyni z niej przedsięwzięcie interdyscyplinarne. Stwierdzenie to jest o tyle istotne, że w ciągu ostatnich dekad nie ukazało się wiele opracowań dotyczących pamiętnikarstwa. Zgromadzone tu studia zarysowują panoramiczny obraz prozy wspomnieniowej, począwszy od XVI stulecia. Autorzy poddali oglądowi kilkadziesiąt wybranych diariuszów, pamiętników, autobiografii, relacji z podróży. W tekstach dominuje ujęcie diachroniczne, pozwalające śledzić ewolucję poglądów staropolskich autorów w odniesieniu do samego gatunku, jak i zawartości treściowej przekazów. Nie ma wątpliwości, że o atrakcyjności czytelniczej prozy diariuszowo-pamiętnikarskiej decyduje szereg czynników, począwszy od talentu pisarskiego twórcy, poprzez materię zdarzeniową poddaną rekonstrukcji, aż do kwestii potencjalnego czytelnika, do którego intencjonalnie dzieło było kierowane.
Autorzy tej zbiorowej monografii podejmują kluczowe zagadnienia dla należytego zrozumienia wybranych dzieł pamiętnikarskich. W szczegółowych rozważaniach skupiają się m.in. na problemie stylu utworów wspomnieniowych, w których dominantą okazuje się styl potoczny (przy obecności jednak elementów retoryki i stylu wysokiego), ponadto frapuje ich batalistyka militarna ujawniana w deskrypcji ważniejszych bitew, w których uczestniczyli twórcy (np. Chocim 1621). Ważnym tematem pozostaje autokreacja diarystów i pamiętnikarzy – najczęściej waloryzują się oni pozytywnie, bardziej krytyczni są względem innych bohaterów historii. Poza diariuszami wojennymi przeanalizowano w tomie kilka wspomnieniowych relacji z podróży: ujawniają one wrażliwość autorów staropolskich na obce kultury, pejzaże przyrodnicze, a nawet kulinaria, z jakimi stykali się w trakcie „peregrynacyj”.
(opracowano na podstawie recenzji wydawniczej dra hab. Jarosława Stolickiego)
|
|
