|
Archetyp DOMU w różnych odcieniach swej bogatej semantyki istniał w literaturze od zawsze i zaznaczył się, rzecz jasna, w wielu innych, obok omówionych w niniejszej książce, ważnych utworach literackich XX i XXI wieku. Symbole i wzory reagowania, mieszczące się w tym pojęciu, negowane i zniekształcane a często tragicznie zaprzeczone, stanowią sedno problematyki podejmowanej przez najwybitniejszych pisarzy tworzących od czasów porewolucyjnych aż do dnia dzisiejszego. Autorka musiała zatem dokonać wyboru tych dzieł, które uważa za najbardziej reprezentatywne dla badanego problemu. Obraz DOMU najczęściej przejawia się we współczesnej literaturze rosyjskiej w opisach bezdomności oraz w figurze ANTYDOMU. Taki właśnie „dom fałszywy” przedstawia w swoich opowiadaniach satyrycznych na przykład Zoszczenko. René Śliwowski określa je jako „prawdziwą encyklopedię nonsensu, często zbrodniczej głupoty, absurdów i anomalii z różnych dziedzin życia społecznego”. Opisując fantasmagoryczną rzeczywistość radziecką, prozaik, jako jeden z pierwszych, wyraźnie ukazuje patologiczny wpływ mieszkań komunalnych na morale człowieka. Życie bohaterów wszystkich niemal opowiadań Zoszczenki z lat 20., typowych przedstawicieli „gatunku” homo sovieticus, dominuje walka o byt w „paradoksalnej” przestrzeni komunałek – źródle nieustannych konfliktów. Wzajemna wrogość, zawiść, podejrzliwość i chciwość tworzą ANTYDOM, w którym nieistotne drobiazgi urastają do rozmiarów katastrofy bądź „prawdziwego szczęścia”, a kategoria zamieszkiwania pozostaje abstrakcją na równi z pojęciem ARCHE-DOMU.
|
|
