|
Na przełomie XV i XVI wieku Moskwa pod berłem jednego z najwybitniejszych władców Wielkiego Księstwa, Iwana III, dokonała wyzwolenia się z zależności od Ordy i zaczęła odnosić coraz większe sukcesy w skupianiu wokół siebie kolejnych państw ruskich. Według utrwalonej w historiografii tradycji główną animatorką zachodzących zmian była bizantyjska księżniczka Zoe Paleolog, zasiadająca na tronie moskiewskim jako wielka księżna Sofia, druga żona Iwana III, a rozkwit polityczny i kulturalny państwa doprowadził do powstania idei bizantyjskiego następstwa Moskwy po upadku Konstantynopola i sformułowania tezy o niej jako Trzecim Rzymie. Krystyna Chojnicka, w oparciu o analizę losów Sofii, jej córki Heleny, królowej Polski i sporów dotyczących sukcesji tronu po śmierci Iwana III oraz relacji Moskwy z Cesarstwem i Papiestwem rekonstruuje rodzącą się wówczas doktrynę państwową Rosji. Okazuje się, że wbrew utartym sądom doktryna ta unikała jakichkolwiek związków z sukcesją bizantyjską, była doktryną świecką i pragmatyczną, opartą na legendarnych genealogiach władców ruskich, przygotowywała zaś podstawy do powstania carstwa.
|
|
